آرتروز زانو چیست؟
آرتروز (OA) معمولاً به عنوان نوعی آرتروز دژنراتیو (تخریبی) توصیف می‌شود که غضروف مفصل زانو را تجزیه می‌کند. با این حال، آرتروز زانو در واقع " یک بیماری مزمن پیچیده است که اغلب با وجود بیماری‌های متعدد تشدید می‌شود " ( هانتر و بیرما-زینسترا در سال ۲۰۱۹ ). این بدان معناست که اگرچه آرتروز زانو غضروف موضعی مفصل زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما عوامل زیادی ممکن است بر شدت و بزرگی کلی علائم مرتبط با آرتروز زانو تأثیر بگذارند، مانند چاقی، دیابت، آسیب قبلی مفصل، سن و ژنتیک ( هررو-بومونت و همکاران در سال ۲۰۲۴ ). علائم و نشانه‌های رایج آرتروز زانو شامل درد، سفتی، کاهش دامنه حرکتی و ضعف عضلات است.
شیوع آرتروز زانو با افزایش سن، حتی در افرادی که هیچ علامتی ندارند، افزایش می‌یابد. در یک بررسی سیستماتیک و متاآنالیز توسط کالونور و همکارانش در سال ۲۰۱۹ ، بین ۱۹ تا ۴۳ درصد از بزرگسالان مسن بدون علامت (بالای ۴۰ سال) در MRI خود یافته‌هایی از آرتروز زانو داشتند. این نتایج نشان می‌دهد که یافته‌های ساختاری در MRI فرد به طور خودکار با سطح درد یا عملکرد او مرتبط نیست. با این حال، هنوز بخش قابل توجهی از جمعیت مبتلا به آرتروز زانو علامت‌دار هستند و متوجه محدودیت‌هایی در قدرت، عملکرد و کیفیت کلی زندگی خود می‌شوند.
در بخش‌های بعدی، گزینه‌های درمانی غیرجراحی پیشنهادی برای آرتروز زانو را شرح خواهم داد.
گزینه‌های درمانی غیرجراحی برای آرتروز زانو
مدیریت غیرجراحی به عنوان اولین خط درمان برای آرتروز زانو در نظر گرفته می‌شود. با کمک تیم مراقبت‌های بهداشتی شما، این گزینه‌های مدیریتی ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد ( گیبس و همکاران در سال 2023 ):
- آموزش در مورد پیش‌آگهی و استراتژی‌های خودمدیریتی
- ورزش هوازی و تقویتی
- کاهش وزن
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
- تزریق کورتیکواستروئید
قبل از اینکه افراد به فکر جراحی (مثلاً تعویض جزئی یا کامل زانو) بیفتند، توصیه می‌شود که همه یا برخی از این استراتژی‌های مدیریت غیرجراحی را امتحان کنند. بسته به شدت علائم شما، این مداخلات ممکن است نیاز به جراحی را به میزان قابل توجهی به تأخیر بیندازند یا به طور کامل از بین ببرند.
چه چیزی برای آرتروز زانو توصیه نمی‌شود؟
قبل از اینکه بیشتر به گزینه‌های درمانی غیرجراحی بپردازم، می‌خواهم تأکید کنم که چه مداخلاتی در حال حاضر برای مدیریت آرتروز زانو توصیه نمی‌شوند .
بررسی سیستماتیک توسط گیبس و همکارانش در سال ۲۰۲۳ نشان داد که در میان دستورالعمل‌های بالینی متعدد آرتروز لگن و زانو، توصیه‌ای مداوم و قوی علیه استفاده از تزریق سلول‌های بنیادی و روش‌های آرتروسکوپی زانو وجود دارد .
یک بررسی اخیر کوکران توسط اوکانر و همکارانش در سال ۲۰۲۲ بیان می‌کند که «جراحی آرتروسکوپی از نظر بالینی فایده کمی یا هیچ فایده مهمی در درد یا عملکرد ندارد، احتمالاً فایده مهمی در کیفیت زندگی خاص زانو ندارد و ممکن است در مقایسه با روش دارونما، موفقیت درمان را بهبود نبخشد» . انجمن بین‌المللی تحقیقات آرتروز (OARSI) نیز استفاده از درمان‌های سلول‌های بنیادی و تزریق PRP را برای مدیریت آرتروز زانو توصیه نمی‌کند .
درمان‌هایی مانند سوزن خشک، نواربندی، بریس، یخ، گرما و ماساژ، همگی در منطقه خاکستری (دو به شک) قرار می‌گیرند. آنها معمولاً در توصیه‌های «حتمی» اکثر دستورالعمل‌های بالینی آرتروز زانو قرار نمی‌گیرند، اما عموماً آسیب زیادی هم ایجاد نمی‌کنند. اکثر این درمان‌ها کم‌هزینه و کم‌خطر هستند و ممکن است تسکین موقت علائم را فراهم کنند. آنها ضروری نیستند و نباید جایگزین گزینه‌های با اولویت بالاتر شوند. اما اگر آنها را مفید می‌دانید، می‌توانید آنها را در برنامه روزانه یا هفتگی خود بگنجانید.
چه ورزش‌هایی برای آرتروز زانو باید انجام داد؟
ورزش‌های هوازی و تقویتی یکی از استراتژی‌های اصلی مدیریت غیرجراحی برای آرتروز زانو محسوب می‌شوند. هیچ نوع ورزش خاصی وجود ندارد که در مدیریت آرتروز زانو حرف اول را بزند. تمرینات مقاومتی، ورزش‌های هوازی، ورزش‌های آبی، تای چی و یوگا همگی بهبودهایی را در درد و عملکرد در بزرگسالان مبتلا به آرتروز زانو نشان داده‌اند ( کانلی و همکاران در سال ۲۰۲۳ و زامپوگنا و همکاران در سال ۲۰۲۰ ).
انتخاب ورزش و فعالیت باید بر اساس ترجیحات شخصی شما و در دسترس بودن تجهیزات و منابع خاص باشد. توصیه می‌شود گروهی از ورزش‌ها و فعالیت‌هایی را که از آنها لذت می‌برید و به طور مداوم به آنها متعهد هستید، پیدا کنید و در عین حال سعی کنید به دستورالعمل‌های فعالیت بدنی ملی و سازمان بهداشت جهانی برسید یا از آنها فراتر بروید. این توصیه‌ها عبارتند از:
- حداقل ۱۵۰ تا ۳۰۰ دقیقه فعالیت بدنی هوازی با شدت متوسط یا حداقل ۷۵ تا ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی هوازی با شدت زیاد (یا ترکیبی از این دو)
- حداقل دو بار در هفته فعالیت‌های تقویت عضلات با شدت متوسط یا بیشتر، که تمام گروه‌های عضلانی اصلی را درگیر کند.
وقتی ورزش می‌کنید، سطوح خفیف تا متوسط ناراحتی زانو بی‌خطر است و نشان دهنده آسیب یا بدتر شدن آرتروز زانوی شما نیست. با این حال، اگر متوجه شدید که زانوی شما در حین یا بعد از ورزش یک یا چند مورد از موارد زیر را تجربه می‌کند: تورم قابل توجه، کاهش دامنه حرکتی زانو در مقایسه با حالت پایه، و/یا دردی که از آستانه علائم شما فراتر می‌رود، این نشان می‌دهد که مفصل زانوی شما در حال حاضر تحمل نیروهای خاص، دامنه حرکتی یا کل مدت فعالیتی را که از آن می‌خواهید، ندارد.
اگر این موضوع در مورد هر یک از فعالیت‌های مورد نظر شما صدق می‌کند، ممکن است لازم باشد یک یا چند مورد از متغیرهای زیر را تنظیم کنید: سرعت (کاهش سرعت حرکت)، دامنه حرکت (کاهش کل مسافتی که مفصل زانو باید طی کند)، شدت (کاهش کل وزن/بار فعالیت)، مدت زمان (کاهش کل زمان صرف شده برای انجام فعالیت) یا تعداد دفعات (کاهش مقدار زمانی که در هفته این فعالیت یا تمرین را انجام می‌دهید). این تغییرات ساده اغلب به شما امکان می‌دهند حرکات و فعالیت‌هایی را که از آنها لذت می‌برید انجام دهید، به جای اینکه آنها را به طور کامل از برنامه روزانه یا هفتگی خود حذف کنید.
در اینجا چند نمونه از فعالیت‌های تقویت عضلات که می‌توانید در خانه انجام دهید، آورده شده است:
اسکات: با یا بدون کمک بالاتنه، به آرامی خود را روی یک صندلی پایین بیاورید و دوباره بایستید. می‌توانید با کاهش ارتفاع جسمی که روی آن اسکات می‌زنید، حذف هرگونه کمک به بالاتنه یا اضافه کردن وزنه، به آرامی شدت حرکت را افزایش دهید.
استپ آپ: با یا بدون کمک بالاتنه. می‌توانید به آرامی با حذف هرگونه کمک بالاتنه، افزایش ارتفاع استپ یا اضافه کردن وزنه، سختی حرکت را افزایش دهید.
پل زدن: این حرکت را می‌توان با یک پا یا دو پا انجام داد. یک پا یا هر دو پا را به زمین فشار دهید و باسن خود را به سمت سقف برسانید. برای افزایش سختی، از دو پا به یک پا بروید و تعداد تکرارها را در هر ست افزایش دهید.
بالا بردن ساق پا: این حرکت را می‌توان با یک پا یا دو پا انجام داد. برای حمایت دست، کنار دیوار، صندلی یا پیشخوان بایستید. اگر این حرکت خیلی آسان است، از دو پا به دو پا روی یک پا و سپس به یک پا بروید. برای سخت‌تر کردن این حرکت، می‌توانید وزنه را در یک دست نگه دارید.
اسکات با اسپلیت: با یا بدون کمک بالاتنه، به آرامی پای عقب خود را به سمت زمین پایین بیاورید و دوباره بایستید. اگر این کار خیلی دشوار است، جسمی مانند بالش را زیر زانوی عقب خود قرار دهید تا دامنه حرکت کاهش یابد. برای افزایش سختی، بالش زیر زانوی خود را بردارید، کمک از بالاتنه خود را محدود کنید یا وزنه اضافه کنید.
در اینجا چند نمونه از تمرینات هوازی که می‌توانید در خانه یا اطراف آن انجام دهید، آورده شده است:
پیاده‌روی: می‌توانید در خانه، اطراف محله، در یک مسیر پیاده‌روی یا روی تردمیل پیاده‌روی کنید. به آرامی مسافت و/یا سرعت پیاده‌روی خود را به مرور زمان افزایش دهید.
شنا: می‌توانید شنا کنید و/یا در کلاس‌های ایروبیک آبی شرکت کنید. مشابه پیاده‌روی، به آرامی مسافت و/یا سرعت شنای خود را به مرور زمان افزایش دهید.
دوچرخه‌سواری: می‌توانید از دوچرخه ثابت یا دوچرخه خوابیده در خانه یا باشگاه خود استفاده کنید. همچنین می‌توانید در فضای باز دوچرخه‌سواری کنید. با گذشت زمان، مدت و/یا شدت دوچرخه‌سواری خود را افزایش دهید.
دویدن: اگر دویدن را ترجیح می‌دهید، حجم، شدت و تعداد دفعات کلی را تغییر دهید تا در آستانه قابل تحمل علائم باقی بمانید. در صورت لزوم، می‌توانید بخشی از حجم دویدن خود را با سایر اشکال ورزش‌های قلبی عروقی (مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری) تکمیل کنید. دویدن تفریحی چیزی نیست که لازم باشد کاملاً از آن اجتناب کنید (به‌خصوص اگر واقعاً از آن لذت می‌برید و دوز مناسبی را که می‌توانید تحمل کنید، پیدا کنید) ( دیلون و همکاران در سال 2023 ، تیمینز و همکاران در سال 2016 ، آلنتورن-گلی و همکاران در سال 2017 ).
در اینجا مثالی از یک هفته نمونه برای شما آورده شده است:
دوشنبه: به مدت ۱۰ دقیقه، یک بار صبح و یک بار عصر، پیاده‌روی کنید. اسکات روی صندلی را در ۲ ست ۱۰ تکراری انجام دهید و سپس ساق پا را در ۲ ست ۱۲ تکراری بلند کنید.
سه‌شنبه: ۲۰ دقیقه دوچرخه‌سواری کنید. استپ آپ را در ۲ ست ۱۰ تکراری انجام دهید و سپس پل زدن را در ۲ ست ۱۵ تکراری انجام دهید.
چهارشنبه: با خانواده یا دوستانتان به پیاده‌روی طولانی‌تری بروید، کارهای حیاط یا باغبانی انجام دهید.
پنجشنبه: به مدت ۱۰ دقیقه، یک بار صبح و یک بار عصر، پیاده‌روی کنید. اسکات روی صندلی را در ۲ ست ۱۰ تکراری انجام دهید و سپس ساق پا را در ۲ ست ۱۲ تکراری بلند کنید.
جمعه: ۲۰ دقیقه دوچرخه‌سواری کنید. استپ آپ را در ۲ ست ۱۰ تکراری انجام دهید و سپس پل زدن را در ۲ ست ۱۵ تکراری انجام دهید.
همانطور که این روال برایتان آسان‌تر می‌شود، به آرامی تعداد، سختی، مدت زمان یا تعداد کل فعالیت‌هایی را که روزانه/هفتگی انجام می‌دهید، افزایش دهید.
سه ماه بعد، برنامه شما ممکن است به این شکل تکامل یابد:
دوشنبه: به مدت ۳۰ دقیقه، یک بار صبح و یک بار عصر، پیاده‌روی کنید. اسکات با وزنه را روی صندلی در ۳ ست ۱۰ تکراری انجام دهید و سپس ساق پا را با یک پا در ۳ ست ۱۲ تکراری بالا بیاورید.
سه‌شنبه: ۴۵ دقیقه دوچرخه‌سواری کنید. با دمبل در هر دست، ۳ ست ۱۰ تکراری استپ آپ انجام دهید و سپس ۳ ست ۱۵ تکراری پل تک پا انجام دهید.
چهارشنبه: با خانواده یا دوستانتان به پیاده‌روی طولانی‌تری بروید، کارهای حیاط یا باغبانی انجام دهید.
پنجشنبه: به مدت ۳۰ دقیقه، یک بار صبح و یک بار عصر، پیاده‌روی کنید. اسکات با وزنه را روی صندلی در ۳ ست ۱۰ تکراری انجام دهید و سپس ساق پا را با یک پا در ۳ ست ۱۲ تکراری بالا ببرید.
جمعه: ۴۵ دقیقه دوچرخه‌سواری کنید. با دمبل در هر دست، ۳ ست ۱۰ تکراری استپ آپ انجام دهید و سپس ۳ ست ۱۵ تکراری پل تک پا انجام دهید.
تمرینات و فعالیت‌های بی‌پایانی وجود دارد که می‌توانید بسته به ترجیحات شخصی و دسترسی به تجهیزات، انتخاب کنید. در اینجا چند نمونه از جایگزین‌هایی که می‌توانید انجام دهید، آورده شده است: ایروبیک در آب به جای دوچرخه‌سواری، دستگاه‌ها و وزنه‌های آزاد در باشگاه به جای تمرینات خانگی، و یوگا یا تای چی به جای کار در حیاط. هدف اصلی یافتن ترکیبی از تمرینات قلبی عروقی، تمرینات تقویت عضلات و فعالیت‌هایی است که تعادل شما را به چالش می‌کشند و می‌توانید چندین بار در هفته انجام دهید.
آیا باید سعی کنید وزن کم کنید؟
در حال حاضر چهار دستورالعمل بالینی وجود دارد که به شدت کاهش وزن یا مدیریت وزن فرد را برای افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند و مبتلا به آرتروز زانو هستند، توصیه می‌کند ( Conley و همکاران در سال 2023 ). دستورالعمل کالج سلطنتی پزشکان عمومی استرالیا برای مدیریت آرتروز زانو و لگن، حداقل هدف کاهش وزن 5 تا 7.5 درصد از وزن بدن را برای افرادی که در دسته اضافه وزن یا چاقی قرار می‌گیرند، توصیه می‌کند.
تمرکز احتمالاً باید بر ایجاد و حفظ عادات سالمی باشد که سلامت کلی شما را بهبود می‌بخشد. کاهش وزن ممکن است ناشی از گنجاندن ورزش منظم در برنامه هفتگی شما و ایجاد تغییر در انتخاب‌های غذایی شما باشد، اما ممکن است دنبال کردن یک عدد خاص روی ترازو ضروری نباشد (دنبال عدد روی ترازو نباشید) ( Lim و همکاران در سال 2022 ). استراتژی‌های دارویی برای مدیریت اضافه وزن یا چاقی ممکن است برای افراد خاصی مفید باشد، با این حال، این داروها باید با تیم مراقبت‌های بهداشتی شما مورد بحث قرار گیرد.
آیا باید از داروهای ضددرد و ضد التهاب غیر استروییدی (NSAID ها) استفاده کنید؟
سه دستورالعمل بالینی قویاً استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خوراکی را برای افراد مبتلا به آرتروز زانو توصیه می‌کنند (مگر اینکه بر اساس سابقه پزشکی قبلی و مصرف فعلی دارو منع مصرف داشته باشند) و سه دستورالعمل بالینی قویاً استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی موضعی را برای آرتروز زانو توصیه می‌کنند ( کانلی و همکاران در سال 2023 ). نوع، دفعات و دوز داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی باید با پزشک شما در میان گذاشته شود.
آیا باید تزریق کورتیکواستروئید انجام دهید؟
دستورالعمل‌های OARSI توصیه‌ای «مشروط» برای استفاده از تزریق کورتیکواستروئید برای مدیریت آرتروز زانو ارائه داد و خاطرنشان کرد که خطرات ممکن است از مزایای آن بیشتر باشد.
توصیه‌های اصلی برای مراقبت از آرتروز از کالج روماتولوژی آمریکا توسط کانلی و همکارانش در سال ۲۰۲۳، این تزریقات را در فهرست درمان‌های «قابل انجام» قرار می‌دهد. یک بررسی کاکرین توسط جونی و همکارانش در سال ۲۰۱۵ نشان داد که « کورتیکواستروئیدهای داخل مفصلی ممکن است باعث بهبود متوسط درد و بهبود جزئی در عملکرد فیزیکی شوند، اما کیفیت شواهد پایین است و نتایج قطعی نیستند. به نظر می‌رسد کورتیکواستروئیدهای داخل مفصلی به اندازه دارونما عوارض جانبی ایجاد می‌کنند.» در نهایت، تزریق کورتیکواستروئیدها یک راه حل قطعی برای مدیریت طولانی مدت آرتروز زانو نیستند. آنها ممکن است تسکین درد کوتاه مدت ایجاد کنند، اما باید با احتیاط استفاده شوند. اگر کورتیکواستروئیدها به طور منظم استفاده شوند، ممکن است ضرر آنها بیشتر از فایده‌شان باشد ( کومپل و همکارانش در سال ۲۰۱۹ ).
چه زمانی تعویض کامل مفصل زانو توصیه می‌شود؟
در اینجا هیچ پاسخ سرراستی وجود ندارد. این تا حد زیادی به این بستگی دارد که محدود کردن علائم آرتروز زانو چقدر بر کیفیت زندگی و فعالیت‌های بدنی ارزشمند شما تأثیر می‌گذارد. هانتر و بیرما-زینسترا در سال ۲۰۱۹ پیشنهاد می‌کنند که «اگر تمام گزینه‌های محافظه‌کارانه مناسب، که به مدت ۶ ماه ارائه شده‌اند، ناموفق بوده‌اند، ارجاع بیماران مبتلا به آرتروز مرحله نهایی به جراح باید در نظر گرفته شود. علاوه بر این، اگر کیفیت زندگی بیمار به دلیل آرتروز مرحله نهایی به شدت کاهش یافته است، باید تصمیم به ارجاع به جراح ارتوپد گرفته شود.» در نهایت، تعویض مفصل زانو یک عمل انتخابی است و شما مسئول تصمیم‌گیری در مورد مناسب بودن یا نبودن تعویض مفصل زانو برای خود هستید.
خلاصه
در اینجا 8 نکته اصلی از این وبلاگ آورده شده است:
- آرتروز زانو شامل عوامل چند سیستمی و سیستمیک (مانند بیماری‌های همراه) است که به طور قابل توجهی بر میزان علائم آرتروز زانو تأثیر می‌گذارند ( هررو-بومونت و همکاران در سال 2024 ).
- شیوع آرتروز زانو با افزایش سن افزایش می‌یابد و یافته‌های تصویربرداری ارتباط مستقیمی با شدت درد زانو یا از دست دادن عملکرد فرد ندارند ( کالونور و همکاران در سال ۲۰۱۹ ).
- مدیریت غیرجراحی، خط اول درمان برای آرتروز زانو است و مجموعه‌ای از استراتژی‌های خودمدیریتی (مانند ورزش، کاهش وزن و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی) وجود دارد که می‌توان آنها را اجرا کرد ( گیبس و همکاران در سال 2023 ).
- آرتروسکوپی زانو، تزریق PRP و تزریق سلول‌های بنیادی برای مدیریت آرتروز زانو توصیه نمی‌شوند ( گیبس و همکاران در سال ۲۰۲۳ ، اوکانر و همکاران در سال ۲۰۲۲ ، انجمن بین‌المللی تحقیقات آرتروز (OARSI) ).
- ورزش برای آرتروز زانو اکیداً توصیه می‌شود و به عنوان یک استراتژی کلیدی برای خودمدیریتی ذکر شده است. ورزش‌ها و فعالیت‌هایی را که از آنها لذت می‌برید پیدا کنید، سعی کنید به دستورالعمل‌های فعالیت بدنی ملی و سازمان بهداشت جهانی برسید یا از آنها فراتر بروید ، و فعالیت‌هایی را که علائم شما را به طور قابل توجهی بدتر می‌کنند، محدود کنید. درد زانو ذاتاً به معنای آسیب بیشتر به مفصل زانو نیست و ورزش با سطح قابل تحملی از علائم کاملاً بی‌خطر است.
- کاهش وزن می‌تواند یک استراتژی مفید برای خودمدیریتی برای افرادی باشد که اضافه وزن دارند یا چاق هستند. دستورالعمل کالج سلطنتی پزشکان عمومی استرالیا برای مدیریت آرتروز زانو و لگن، حداقل هدف کاهش وزن ۵ تا ۷.۵ درصد از وزن بدن را برای افرادی که در دسته اضافه وزن یا چاقی قرار می‌گیرند، توصیه می‌کند.
- دستورالعمل‌های بالینی متعددی استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی خوراکی را برای مدیریت علائم آرتروز زانو توصیه می‌کنند. نوع، تعداد دفعات و دوز داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی باید با پزشک شما در میان گذاشته شود.
- تزریق کورتیکواستروئید برای مدیریت طولانی مدت آرتروز زانو یک راه حل قطعی محسوب نمی‌شود، ممکن است تسکین درد کوتاه مدت ایجاد کند، باید با احتیاط استفاده شود و ممکن است ضرر آن بیشتر از فایده‌اش باشد، به خصوص اگر به طور مکرر استفاده شود ( کومپل و همکاران در سال ۲۰۱۹ ).
آیا به دنبال یک برنامه‌ی ساختارمند هستید که دانش و ابزارهای لازم را در اختیارتان قرار دهد تا بیش از هر زمان دیگری احساس اعتماد به نفس، توانایی و انعطاف‌پذیری داشته باشید؟
از خدمات آموزشی و مشاوره ما دیدن کنید !
تهران- دانشگاه تربیت مدرس- ساختمان خوارزمی- مرکز تندرستی و مشاوره ورزشی
تلفن تماس: 09195107807- سعید ایمانی زاده متخصص حرکات اصلاحی و تمرین درمانی
مطالب وبلاگ از تجربیات شخصی، مقالات ، کتاب ها و سایت های معتبر گرداوری شده و هدف ما در کلینیک تمرین داروست ساده است: توانمندسازی از طریق آموزش مبتنی بر شواهد.